Anksiyete Bozuklukları

Panik Atak

ANKSİYETE BOZUKLUKLARINDA HİPNOZUN UYGULANMASI

DSM IV’e GÖRE ANKSİYETE BOZUKLUKLARI
Bu bölümde sözü edilen birçok bozuklukta Panik Atakları ve Agorafobi ortaya çıktığı için Panik atağı ve agorafobi için tanı ölçütü setleri ayrıca sıralanmıştır. Bunların kendilerine özgü tanısal kodları yoktur ve ayrı bozukluklar olarak tanı alamazlar.
Panik Atağı
Not: Panik Atağı kodlanabilir bir bozukluk değildir. Panik atağının ortaya çıktığı özgül tanıyı kodlayınız. (örn. 300.21 Agorafobi ile Birlikte Panik Bozukluğu)
Aşağıdaki semptomlardan dördünün (ya da daha fazlasının) birden başladığı ve 10 dakika içinde en yüksek düzeyine ulaştığı, ayrı bir yoğun korku ya da rahatsızlık duyma döneminin olması:

(1) çarpıntı, kalp atımlarının duyumsama ya da kalp hızında artma olması
(2) Terleme
(3) Titreme ya da sarsılma
(4) nefes darlığı ya da boğuluyor gibi olma duyumları
(5) Soluğun kesilmesi
(6) Göğüs ağrısı ya da göğüste sıkıntı hissi
(7) Bulantı ya da karın ağrısı
(8) Baş dönmesi, sersemlik hissi, düşecekmiş ya da bayılacakmış gibi olma
(9) Derealizasyon (gerçekdışılık duyuları) ya da depersonalizasyon (benliğinden ayrılmış olma)
(10) kontrolunu kaybedeceği ya da çıldıracağı korkusu
(11) ölüm korkusu
(12) Paresteziler (uyuşma ya da karıncalanma duyumları)
(13) Üşüme, ürperme ya da ateş basmaları

Yaygın Anksiyete Bozukluğu

A. En az 6 ay süreyle hemen her gün ortaya çıkan, bir çok olay ya da etkinlik hakkında (işte ya da okulda başarı gibi) aşırı anksiyete ve üzüntü (endişeli beklentiler) duyma.
B. Kişi, üzüntüsünü kontrol etmeyi zor bulur.
C. Anksiyete ve üzüntü, aşağıdaki 6 semptomdan üçüne (ya da daha fazlasına) eşlik eder ( son 6 ay boyunca hemen her zaman en azından bazı semptomlar bulunur). Not: Çocuklarda sadece bir maddenin bulunması yeterlidir.
72
(1) huzursuzluk, aşırı heyecan duyma ya da endişe
(2) kolay yorulma
(3) düşüncelerine yoğunlaştırmakta zorluk çekme ya da zihnin durmuş gibi olması
(4) irritabilite
(5) kasgerginliği
(6) uyku bozukluğu (uykuya dalmakta ya da sürdürmekte güçlük çekme ya da huzursuz ve dinlendirmeyen uyku)
D. Anksiyete ve üzüntü odağı bir Eksen I bozukluğunun özellikleri ile sınırlı değildir, örn. anksiyete ya da üzüntü bir Panik Atağı olacağı (Panik Bozukluğunda olduğu gibi), genel bir yerde utanç duyacağı (Sosyal Fobide olduğu gibi), genel bir yerde utanç duyacağı (Sosyal Fobide olduğu gibi), hastalık bulaşmış olma (Obsessif-Kompulsif Bozuklukta olduğu gibi), evden ya da yakın akrabalrından uzak kalma (Ayrılma Anksiyetesi Bozukluğunda Olduğu gibi), kilo alma (Anoreksiya Nervozada olduğu gibi), bir çok fizik yakınmanınolması( Somatizasyon Bozukluğunda olduğu gibi) ya da ciddi bir hastalığının olması (Hipokondriazisde olduğu gibi) ile ilgili değildir ve anksiyete ve üzüntü sadece Posttravmatik stres Bozukluğu sırasında ortaya çıkmamaktadır.
E. Anksiyete, üzüntü ya da fizik yakınmalar klinik açıdan belirgin bir strese ya da toplumsal, mesleki alanlarda ya da işlevselliğin önemli diğer alanlarında bozulmaya neden olur.
F. Bu bozukluk bir maddenin (örn. kötüyekullanılabilen bir ilaç, tedavi için kullanılan bir ilaç) ya da genel tıbbi bir durumun (örn. hipertroidizm) doğrudan fizyolojik etkilerine bağlı değildir ve sadece bir Duygudurum Bozukluğu, Psikotik bir Bozukluk ya da bir Yaygın Gelişimsel Bozukluk sırasında ortaya çıkmamaktadır.

Akut Stres Bozukluğu

A. Aşağıdakilerden her ikisinin bulunduğu bir biçimde kişi travmatik bir olayla karşılaşmıştır:
(1) Kişi, gerçek bir ölüm ya da ölüm tehdidi, ağır bir yaralanma ya da kendisinin ya da başkalarının fizik bütünlüğüne bir tehdit olayını yaşamış, böyle bir olaya tanık olmuş ya da böyle bir olayla karşı karşıya gelmiştir
(2) kişinin tepkileri arasında aşırı korku, çaresizlik ya da dehşete düşme vardır
71
B. sıkıntı doğuran olayı yaşarken ya da bu olayı yaşadıktan sonra kişide aşağıdaki dissosiatif semptomlardan üçü (ya da daha fazlası) bulunur:
(1) öznel uyuşukluk, dalgınlık duyumları ya da duygusal tepkisizlik
(2) çevrede olup bitenlerin farkına varma düzeyinde azalma (örn. “afallama”).
(3) derealizasyon
(4) depersonalizasyon
(5) dissosiatif amnezi (yani, travmanın önemli bir yanın anımsayamama)
C. Travmatik olay şunlardarn en az biri yoluyla sürekli olarak yeniden yaşanır: Göz önüne tekrar tekrar gelen görüntüler,rekürran düşünceler, rüyalar, illüzyonlar, “flashback” epizodları, o yaşantıyı yeniden yaşar gibi olma ya da travmatik olayı anımsatan şeylerle karşılaşınca sıkıntı duyma.
D. Travma ile ilgili anıları uyandıran uyaranlardan belirgin kaçınma (örn. düşünceler, duygular, konuşmalar, etkinlikler, yerler, insanlar).
E. Belirgin anksiyete ya da artmış uyarılmışlık semptomları (örn. uyumakta zorluk çekme, irritabilite, düşüncelerini yoğunlaştırma güçlüğü, hipervijilans, aşırı irkilme tepkisi gösterme, motor huzursuzluk)
F. Bu bozukluk klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya ya da toplumsal, mesleki alanlarda ya da işlevselliğin önemli diğer lanlarında bozulmaya neden olur ya da bireyin travmatik yaşantısını aile bireylerine anlatarak kişisel destek kaynaklarını harekete geçirmek ya da yardım almak gibi gerekeni yapmasının peşinde koşma yetisini bozar.
G. Bu bozukluk en az 2 gün, en fazla 4 hafta sürer ve travmatik olaydan sonraki 4 hafta içinde ortaya çıkar.
H. Bu bozukluk bir maddenin (örn. kötüyekullanılabilen bir ilaç, tedavi için kullanılan bir ilaç ya da genel tıbbi bir durumun doğrudan fizyolojik etkilerine bağlı değildir, Kısa Psikotik Bozukluk olarak açıklanamaz ve daha önceden var olan bir eksen I ya da Eksen II bozukluğunun sadece bir alevlenmesi değildir.

Postravmatik Stress Bozukluğu

A. Aşağıdakilerden her ikisinin de bulunduğu bir biçimde kişi travmatik bir olayla karşılaşmıştır:
(1) kişi, gerçek bir ölüm ya da ölüm tehdidi, ağır bir yaralanma ya da kendisinin ya da başkalarının fizik bütünlüğüne bir tehdit olayını yaşamış, böyle bir olaya tanık olmuş ya da böyle bir olayla karşı karşıya gelmiştir
(2) kişinin tepkileri arasında aşırı korku, çaresizlik ya da dehşete düşme vardır. Not: Çocuklar bunların yerine dezorganize ya da ajite davranışla tepkilerini dışavurabilirler
B. Travmatik olay aşağıdakilerden biri (ya da daha fazlası) yoluyla sürekli olarak yeniden yaşanır:
(1) olayın, elde olmadan tekrar tekrar anımsanan sıkıntı veren anıları; bunların arasında düşlemler, düşünceler ya da algılar vardır. Not: Küçük çocuklar, travmanın kendisini ya da değişik yönlerini konu alan oyunları tekrar tekrar oynayabilirler.
(2) olayı, sık sık, sıkıntı veren bir biçimde rüyada görme. Not: çocuklar, içeriğini tam anlamaksızın korkunç rüyalar görebilirler.
(3) travmatik olay sanki yeniden oluyormuş gibi davranma ya da hissetme ( uyanmak üzereyken ya da sarhoşken ortaya çıkıyor alsa bile, o yaşantıyı yeniden yaşıyor gibi olma duygusunu, illüzyonlarını, hallüsinasyonlarını ve dissosiatif “flashback” epizodlarını kapsar).
(4) travmatik olayın bir yönünün çağrıştıran ya da andıran iç ya da dış olaylarla karşılaşma üzerine yoğun bir psikolojik sıkıntı duyma
(5) travmatik olayın bir yönünün çağrıştıran ya da andıran iç ya da dış olaylarla karşılaşma üzerine fizyolojik tepki gösterme
70
C. Aşağıdakilerden üçünün (ya da daha fazlasının) bulunması ile belirli, travmaya eşlik etmiş olan uyaranlardan sürekli kaçınma ve genel tepki gösterme düzeyinde azalma (travmadan önce olmayan)
(1) travmaya eşlik etmiş olan düşünce, duygu ya da konuşmalardan kaçınma çabaları
(2) travma ile ilgili anıları uyandıran etkinlikler, yerler ya da kişilerden uzak durdma çabaları
(39 travmanın önemli bir yönünü anımsayamama
(4) anemli etiknliklere karşı ilgjnin ya da bunlara katılımın belirgin olarak azalması
(5) insanlardan uzaklaşma ya da insanlara yabancılaştığı duyguları
(6) duygulanımda kısıtlılık (örn. sevme duygusunu yaşayamama)
(7) bir geleceği kalmadığı duygusunu taşıma (örn. bir mesleği, evliliği, çocukları ya da olağan bir yaşam süresi olacağı beklentisi içinde olmama)
D. Aşağıdakilerden ikisinin (ya da daha fazlasının) bulunması ile belirli, artmış uyarılmışlık semptomlarının sürekli olması:
(1) uykuya dalmakta ya da uykuyu sürdürmekte güçlük
(2) irritabilite ya da öfke patlamaları
(3) düşüncelerini belirli bir konu üzerinde yoğunlaştırmada zorluk çekme
(4) hipervijilans
(5) aşırı irkilme tepkisi gösterme
E. Bu bozukluk (B, C ve D Tanı Ölçütlerindeki semptomlar) 1 aydan daha uzun sürer.
F. Bu bozukluk, klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya ya da toplumsal, mesleki alanlarda ya da işlevselliğin önemli değer alanlarında bozulmaya neden olur.
Varsa Belirtiniz:
Akut: Semptomlar 3 aydan daha kısa sürerse
Kronik: Semptomlar 3 ay ya da daha uzun sürerse
Varsa Belirtiniz:
Gecikmeli Başlangıçlı:Semptomlar, stres etkeninden en az 6 ay sonra başlamışsa

Obsesif-Kompulsif Bozukluk

A. Obsesyonlar ya da kompulsiyonlar vardır:
Obsesyonlar aşağıdakilerden (1), (2), (3) ve (4) ile tanımlanır:
(1) bu bozukluk sırasında kimi zaman istenmeden gelen ve uygunsuz olarak yaşanan ve belirgin anksiyete ya da sıkıntıya neden olan, yineleyici ve sürekli düşünceler, dürtüler ya da düşlemler
(2) düşünceler, dürtüler ya da düşlemler sadece gerçek yaşam sorunları hakkında duyulan aşırı üzüntüler değildir
(3) kişi, bu düşünceleri, dürtüleri ya da düşlemlerine önem vermemeye ya da bunları baskılamaya çalışır ya da başka bir düşünce ya da eylemle bunları etksizleştirmeye çalışır
(4) kişi, obsesyonel düşüncelerini, dürtülerini ya da düşlemlerini kendi zihninin bir ürünü olarak görür (düşünce sokulmasında olduğu gibi değildir)
Kompulsiyonlar aşağıdakilerden (1) ve (2) ile tanınır:
(1) kişinin, obsesyonu bir tepki olarak ya da katı bir biçimde uygulanması gereken kurallarına göre yapmaktan kendini alıkoyamadığı yineleyici davranışlar (örn. el yıkama, düzene koyma, kontrol etme) ya da zihinsel eylemler (örn. dua etme, sayı sayma, birtakım sözcükleri sessiz bir biçimde söyleyip durma)
67
(2) davranışlar ya da zihinsel eylemler, sıkıntıdan kurtulmaya ya da var olan sıkıntıyı azaltmaya ya da korku yaratan olay ya da durumdan korunmaya yöneliktir; ancak bu davranışlar ya da zihinsel eylemler ya etkisizleştirilmesi ya da korunulması tasarlanan şeylerle gerçekçi bir biçimde ilişkili değildir ya da açıkça çok aşırı bir düzeydedir
B. Bu bozukluğun gidişi sırasında bir zaman kişi obsesyon ya da kompulsiyonlarının aşırı ya da anlamsız olduğunu kabul eder. Not: Bu çocuklar için geçerli değildir.
C. Obsesyon ya da kompulsiyonlar belirgin bir sıkıntıya neden olur, zamanın boşa harcanmasına yol açar (günde 1 saatten daha uzun zaman alırlar) ya da kişinin olağan günlük işlerini, mesleki (ya da eğitimle ilgili9 işlevselliğini ya da olağan toplumsal etkinliklerini ya da ilişkilerini önemli ölçüde bozar.
D. Başka bir Eksen I bozukluğu varsa, obsesyon ya da kompulsiyonların içeriği bununla sınırlı değildir. (örn. Yeme Bozukluğunun olması durumunda yemek konusu üzerinde düşünüp durma; trikotillomaninin olması durumunda saç çekme üzerinde durma; Vücut Dismorfik Bozukluğunun Olması durumunda dış görünümle aşırı ilgilenme; Bir Madde Kullanım Bozukluğunun olması durumunda ilaçlar üzerinde düşünüp durma; Hipokondriazisin olması durumunda ciddi bir hastalğı biçiminde düşünüp durma; bir Parafilinin olması durumunda cinsel dürtüler ya da fantaziler üzerinde düşünüp durma ya da Majör Depresif Bozukluk olması durumunda suçluluk üzerine geviş getirircesine düşünme).
E. Bu bozukluk bir maddenin (örn. kötüye kullanılabilen bir ilaç ya da tedavi için kullanılan bir ilaç) ya da genel tıbbi bir durumun doğrudan fizyolojik etkilerine bağlı değildir.
Varsa belirtiniz:
İç Görüsü Az Olan: O sıradaki epizodda çoğu zaman kişi obsesyon ya da kompulsiyonlarının aşırı ya da anlamsız olduğunu kabul etmiyorsa

Agorafobili Panik Bozukluk

Agorafobi ile Birlikte Panik Bozukluğu
A. Aşağıdakilerden hem (1), hem de (2) vardır.
(1) yineleyen beklenmedik Panik atakları
(2) Ataklardan en az birini, 1 ay süreyle (ya da daha uzun bir süre) aşağıdakilerden biri (yada daha fazlası) izler:
(a) Başka ataklarında olacağına ilişkin sürekli bir kaygı
(b) Atağın yol açabilecekleri ya da sonuçlarıyla (örn. kontrolunu kaybetme, kalp krizi geçirme, “çıldırma”) ilgili olarak üzüntü duyma
(c) Ataklarla ilişkili olarak belirgin bir davranış değişikliği gösterme
B. Agorafobinin olması.
C. Panik atakları bir maddenin (örn. Kötüye kullanılabilen bir ilaç, tedavi için kullanılan bir ilaç) ya da genel tıbbi bir durumun (örn. hipertroidizm) doğrudan fizyolojik etkilerine bağlı değildir.
D. Panik Atakları, Sosyal Fobi (örn. korkulan toplumsal durumlarla karşılaşma üzerine ortaya çıkan), özgül Fobi (örn. özgül bir fobik durumla karşılaşma), Obsesif-Kompulsif

Panik Bozukluk

Agorafobi Olmadan Panik Bozukluğu
A. Aşağıdakilerden hem(1), hem de(2) vardır:
(1) yineleyen beklenmedik Panik atakları
(2) Ataklardan en az birini, 1 ay süreyle (ya da daha uzun bir süre) aşağıdakilerden biri (yada daha fazlası) izler:
(a) Başka ataklarında olacağına ilişkin sürekli bir kaygı
(b) Atağın yol açabilecekleri ya da sonuçlarıyla (örn. kontrolunu kaybetme, kalp krizi geçirme, “çıldırma”) ilgili olarak üzüntü duyma
(c) Ataklarla ilişkili olarak belirgin bir davranış değişikliği gösterme
B. Agorafobinin olmaması.
C. Panik atakları bir maddenin (örn. Kötüye kullanılabilen bir ilaç, tedavi için kullanılan bir ilaç) ya da genel tıbbi bir durumun (örn. hipertroidizm) doğrudan fizyolojik etkilerine bağlı değildir.
D. Panik Atakları, Sosyal Fobi (örn. korkulan toplumsal durumlarla karşılaşma üzerine ortaya çıkan), özgül Fobi (örn. özgül bir fobik durumla karşılaşma), Obsesif-Kompulsif Bozukluk (örn. bulaşma üzerine obsesyonu olan birinin kir ve pislikle karşılaşması), Posttravmatık Stres Bozukluğu (örn. Ağır bir stres etkenine eşlik eden uyaranlara tepki olarak) ya da Ayrılma Anksiyetesi Bozukluğu (örn. evden ya da yakın akrabalardan uzak kalmaya tepki olarak) gibi başka bir mental bozuklukla daha iyi açıklanamaz.

Agorafobi

Agorafobi
Not. Agorafobi kodlanabilr bir bozukluk değildir.Agorafobinin ortaya çıktığı özgül bozukluğu kodlayınız.
A. Beklenmedik bir biçimde ortaya çıkabilecek ya da durumsal olarak yatkınlık gösterilen bir Panik atağının ya da panik benzeri semptomların çıkması durumunda yardım sağlanamayabileceği ya da kaçmanın zor olabileceği (ya da sıkıntı doğurabileceği) yerlerdoe ya da durumlarda bulunmaktan anksiyete duyma. Agorafobik korkular arasında özel bir takım belirli durumlar vardır ki bunlar arasında tek başına evin dışında olma, kalabalık bir ortamda bulunma ya da sırada bekleme, köprü üzerinde olma ve otobüs, tren ya da otomobille geziye çıkma sayılabilir.
Not. kaçınma, bir ya da bir kaç özgül durumla sınırlı ise Özgül Fobi tanısını, toplumsal durumlarla sınırlı ise Sosyal Fobi tanısını düşününüz.
B. Bu durumlardan kaçınılır (örn. geziler kısıtlanır) ya da Panik Atağı ya da panik benzeri semptomlar olacak anksiyetesiyle ya da yoğun bir sıkıntıyla bu durumlara katlanılır ya da eşlik eden birinin varlığına gereksinilir.
C. Bu anksiyete ya da fobik kaçınma, Sosyal Fobi (örn. utanacak olma korkusuyla giden toplumsal durumlarla sınırlı kaçınma), Özgül Fobi (örn. asansör gibi tek bir durumla sınırlı kaçınma),Obsessif -Kompulsif Bozukluk (örn. bulaşma ile ilgili obsesyonu olan birinin kir ve pislikten kaçınması), Posttravmatik Stres Bozukluğu (örn. ağır bir stres etkenine eşlik eden uyaranlardan kaçınma) ya da Ayrılma Anksiyetesi Bozukluğu (örn. evden ya da akrabalardan ayrılmaktan kaçırnma) gibi başka bir mental bozuklukla daha iyi açıklanamaz.

300.01 Agorafobi Olmadan Panik Bozukluğu
300.21 Agorafobi ile Birlikte Panik Bozukluğu
300.22 Panik Bozukluğu Öyküsü Olmadan Agorafobi
300.29 Spesifik Fobi (Tipleri: Hayvan Tipi, Doğal Çevre Tipi, Kan-enjeksiyon-Yara Tipi, Durumsal Tip, Diğer Tip.)
300.23 Sosyal Fobi (Dar veya Yaygın)
300.3 Obsesif-Kompulsif Bozukluk (İçgörüsü az veya çok)
309.81 Postravmatik Stres Sendromu (Tipi: Akut, Kronik, Gecikmeli başlangıçlı)
308.3 Akut Stres Bozukluğu
300.02 Yaygın Anksiyete Bozukluğu
293.89 …’ Bağlı Anksiyete Bozukluğu (Herhangi bir Tıbbi Duruma bağlı. Tipi: Yaygın anksiyete Gösteren, Panik Atakları Gösteren, Obsesif -Kompulsif Semptomlar Gösteren)
__._ Madde kullanımının Yol Açtığı Anksiyete Bozukluğu
300.00 Başka Tipte Adlandırılamayan (BTA) Anksiyete Bozukluğu